Wprowadzenie do książki

Prorocy

   Niniejsza książka dotyczy najbardziej niepokojących ludzi, jacy kiedykolwiek żyli: ludzi, których natchnienie przyczyniło się do powstania Biblii; ludzi, których wizerunek jest dla nas ucieczką w ucisku, których głosy i wizje podtrzymują naszą wiarę.
   O doniosłym znaczeniu izraelskich proroków przesądza nie tylko to, co mówili, ale też to, kim byli. Nie jest możliwe pełne zrozumienie ich przesłania, jeżeli nie ma się pewnej świadomości tego, co im się przydarzyło. Wydarzenia te jednak przeminęły i nie są dla nas dostępne, nie mogą więc stać się przedmiotem naukowej analizy. Pozostaje nam jedynie pamięć tych chwil zachowana w ich słowach.
   Moim celem jest więc zrozumieć proroka poprzez analizę i opis jego świadomości; zrelacjonować, co przydarzyło się w jego życiu -kiedy stawał twarzą twarz z ludźmi, po tym, jak spotkał się z nim Bóg - tak jak odbijało się to i utwierdzało w jego umyśle. Mówiąc inaczej, poprzez świadomość rozumiem tu nie tylko percepcję konkretnych momentów natchnienia, ale także całokształt wrażeń, myśli i uczuć, które konstytuowały jestestwo proroka.

   Każdy umysł posługuje się zarówno hipotezami i przesłankami, jak i szczególnym sposobem myślenia. W obliczu tragicznego upadku, jaki stał się udziałem nowoczesnego umysłu, niezdolnego do przewidzenia własnej destrukcji, stało się dla mnie jasne, że najważniejszym problemem filozoficznym xx wieku jest znalezienie nowych hipotez i przesłanek, nowego sposobu myślenia.
   Próbowałem rozjaśnić niektóre z założeń leżących u podstaw prorockiej teologii oraz fundamentalnych postaw religii proroków, a także zwrócić uwagę na to, jak różnią się one od pewnych założeń i postaw dominujących w innych systemach teologicznych i religijnych. Kładąc nacisk na główną rolę pathos - terminu o ogromnym znaczeniu w toku mojego wywodu - starałem się nie stracić z oczu również obecnych w nauczaniu proroków ethos i logos.
   Dzięki pominięciu wtórnych i mniej ważnych okoliczności oraz skupieniu uwagi na podstawowych motywach, które czynią osobowość proroka spójną i jednorodną, wpadłem na trop rozróżnienia w obrębie świadomości proroka tego, co przydarzyło się jemu, od tego, co działo się w nim - tego, co transcendentne, od tego, co spontaniczne - jak również treści od formy. Struktura świadomości proroka w postaci, jaką udało mi się ustalić na drodze analizy, jawi się jako złożona z następujących elementów: na poziomie transcendentnym zpathos (treść natchnienia) oraz wydarzenia (jego forma), a na poziomie osobistym - ze współodczuwania (sympathy) (treść doświadczenia wewnętrznego) oraz poczucia obezwładnienia (forma doświadczenia wewnętrznego).
   Prorok to jednostka, która sprzeciwiła się swojej społeczności, potępiając jej zwyczaje i założenia, jej samozadowolenie, krnąbrność i synkretyzm. Prorok często zmuszony był głosić coś zupełnie innego, niż pragnęło jego serce. Jego najważniejszym celem było pojednać człowieka z Bogiem. Dlaczego ludzie potrzebowali tego pojednania? Być może z powodu obecnego w człowieku fałszywego poczucia suwerenności, nadużywania wolności, agresywnej, wybujałej dumy, mającej Bogu za złe zaangażowanie się w bieg historii.
   Proroctwo skończyło się, prorocy natomiast przetrwali i możemy ich zlekceważyć tylko za cenę naszej rozpaczy. To do nas należy decyzja, czy wolność pojmujemy jako utwierdzenie własnego „ja”, czy też jako odpowiedź na wezwanie; czy ostateczną rzeczą okaże się konflikt czy troska.