Modelowanie przyszłości

Enneagram a typy osobowości

   W chwili pisania tej noty książka Enneagram a typy osobowości zdobyła renomę podstawowego tekstu źródłowego i klasycznej pozycji w studiach nad Enneagramem. Jest jedną z najlepiej sprzedających się i najczęściej tłumaczonych książek o Enneagramie na świecie, która tylko w Stanach Zjednoczonych została sprzedana w 150 tys. egzemplarzy. Dlatego niektórzy mogą się zastanawiać, dlaczego chcieliśmy wprowadzić do niej poprawki.
   Głównym powodem jest to, że Enneagram stanowi ciągle rozwijającą się dziedzinę, którą stale zgłębiamy i której zakres wciąż rozszerzamy. Znajdujemy lepszą terminologię, dokonujemy nowych odkryć, formułujemy bardziej precyzyjne pytania, odkrywamy nowe pola badań i powiązania z innymi dziedzinami wiedzy, z których możemy się czegoś więcej dowiedzieć. Ludzką naturę można zgłębiać bez końca, ponieważ jest niczym nieograniczona. Dlatego też nasza praca z Enneagramem jest procesem ciągłym.
    Enneagram jest procesem ciągłym również z tego względu, że podchodzimy do tej dziedziny wiedzy w duchu badań naukowych — nie otrzymaliśmy od nikogo żadnej .biblii” czy „świętych pism”, do których moglibyśmy się odwołać. Niestety, pierwsze wydanie książki Enneagram a typy osobowości stało się prawdopodobnie źródłem błędnych przekonań, że Enneagram to dziedzina wiedzy, która była rozpowszechniana w formie przekazu ustnego. Nic bardziej mylnego. Enneagram rozwinął się stosunkowo niedawno za sprawą prac współczesnych autorów, takich jak Oscar Ichazo i Claudio Naranjo oraz innych. Dlatego zajdzie potrzeba ponownej oceny naszych sformułowań i koncepcji w świetle nowych odkryć.
    Od momentu pierwszego wydania książki w 1987 roku prowadziliśmy na całym świecie liczne warsztaty i programy szkoleniowe, podczas których dzieliliśmy się naszymi odkryciami na temat Enneagramu z wieloma inteligentnymi ludźmi o sporym zasobie wiedzy. Podczas zajęć odkryliśmy jednak, że chociaż podążamy właściwą drogą albo przynajmniej jesteśmy na dobrym tropie, często możemy znaleźć bardziej skuteczne sposoby przekazywania podstawowych prawd o Enneagramie naszym uczniom. Jednocześnie praca z uczestnikami naszych warsztatów zaowocowała wieloma nowymi spostrzeżeniami i udoskonaleniami, dzięki którym mogliśmy lepiej zrozumieć typy osobowości oraz Enneagram jako kompletny system.
   Ponadto w miarę naszego osobistego rozwoju doszliśmy do głębszych prawd na temat funkcjonowania osobowości i jej związku z duchowością człowieka. Dzięki temu mamy pełniejsze i zogniskowane podejście do Enneagramu, wyjaśniające go w pasjonujący i zaskakujący sposób. Jesteśmy przekonani bardziej niż kiedykolwiek przedtem, że Enneagram to skuteczne i efektywne narzędzie, które można wykorzystać do pracy nad sobą, o ile nasze słownictwo i koncepcje będą precyzyjne i dokładne. Im bardziej szczegółowo i z im większym zrozumieniem spojrzymy na siebie, tym większą będziemy mieli możliwość pozbycia się starych, destrukcyjnych wzorców zachowań z przeszłości. Kiedy się ich pozbędziemy, rozwinie się nasza świadomość i zmieni się poczucie własnego ,ja”. Dokładny i precyzyjny język jest zatem bardzo ważny, dlatego też ciągle szukamy najtrafniejszych wyrażeń.
    W miarę ewoluowania naszej pracy jako nauczycieli zaczęliśmy sobie uświadamiać, że materiał wykorzystywany w trakcie naszych warsztatów i szkoleń wyprzedza wyrażenia użyte w pierwszym wydaniu książki Enneagram a typy osobowości. Ponadto w pierwszym wydaniu książki mogliśmy zawrzeć sporo ważnych, oryginalnych odkryć, ale z wielu powodów zostały one z niej wycofane. Sukces książki Enneagram a typy osobowości pozwolił nam na luksus zawarcia niektórych z tych wniosków w drugim wydaniu, a także na wzbogacenie i dodanie szczegółów do oryginalnej książki. Umożliwił nam to jej amerykański wydawca, firma Houghton Mifflin Company, więc dodaliśmy do oryginalnego tekstu około 50 tys. nowych słów.
    Przygotowując nowe wydanie książki Enneagram a typy osobowości, nie odnieśliśmy wrażenia, że książka wymaga kompletnej przebudowy, ale że oddziaływanie książki na czytelnika będzie większe, jeśli znajdziemy sposób na zawarcie w niej większej liczby udoskonaleń i spostrzeżeń, do których doszliśmy w praktyce. W ciągu dziewięciu lat od chwili ukazania się pierwszego wydania dokonaliśmy nowych odkryć, które pozwoliły nam zrozumieć dotychczas niezbadane albo niezauważone aspekty charakterystyki typów osobowości oraz Enneagramu jako całości. Wierzymy, że dodanie nowego materiału znacznie poszerzy nasze zrozumienie typów osobowości i sprawi, że praca z Enneagramem będzie łatwiejsza i bardziej efektywna. Nie zdołaliśmy jednak włączyć do nowego wydania wszystkich naszych odkryć z tego względu, iż niektóre z nich są zbyt zaawansowane jak na tę książkę i zamieszczenie w niej wszystkich nowości nadwyrężyłoby jej formułę.
    Zmiana, jakiej dokonaliśmy w tym wydaniu, a którą warto podkreślić, jest nieuchwytna — chodzi o ton książki. Staraliśmy się, aby nowa wersja była napisane łagodniejszym i cieplejszym językiem, ale również zachowała elegancję, bogactwo i precyzję stylu pierwszego wydania. Dołożyliśmy wszelkich starań, żeby pozbyć się wszelkich uprzedzeń czy stronniczości w sposobie przedstawienia cech typów osobowości.     Chcieliśmy pozostać tak bezstronni i obiektywni, jak to tylko możliwe. Naszą intencją było nie tylko umożliwienie czytelnikowi zidentyfikowania swojego typu osobowości, ale ułatwienie mu rozpoznania problematycznych aspektów struktury jego charakteru i pogodzenia się z nimi. Wiedzieliśmy, że będzie to od nas wymagać wrażliwego i taktownego podejścia, więc mamy nadzieję, że udało nam się je osiągnąć w przygotowaniu poprawionych opisów typów osobowości.
   Jednym z naszych najważniejszych odkryć, które zamieściliśmy w książce po raz pierwszy, jest dynamika podstawowa i poziomy rozwoju każdego z typów osobowości. Zanim ten zakres materiału opublikowaliśmy w książce, był on dostępny tylko dla naszych uczniów, uczęszczających na warsztaty dla osób zawodowo zajmujących się osobistym doradztwem. W nowym wydaniu książki umożliwiamy zapoznanie się z nimi szerszej publiczności, w tym innym badaczom i osobom, które zawodowo zajmują się zdrowiem psychicznym. Dynamika podstawowa została szczegółowo przedstawiona w dodatku na końcu książki, a także pobieżnie przy okazji opisu poziomów rozwoju w każdym z dziewięciu rozdziałów zawierających charakterystykę typów osobowości. Może ona znacznie pomóc w rozumieniu motywacji i mechanizmów obronnych ego, a także wyjaśnić wewnętrzną logikę i zakres ogólnych wzorców zachowań i postaw każdego z typów. Dynamika podstawowa (wraz z poziomami rozwoju osobowości) jest szczególnym narzędziem, służącym do zbadania stanu każdego typu osobowości, dającym naszym czytelnikom i uczniom zgrabny, konceptualny schemat, który, jak przewidujemy, będzie wykorzystywany w różnych dziedzinach. Terapeuci, wychowawcy i doradcy biznesowi, a w rzeczywistości każdy, kto chce wykorzystać Enneagram w praktyce, sięgnie po dynamikę podstawową w celu osiągnięcia większej efektywności swojej pracy.
    Rozszerzyliśmy również omówienie źródeł i historii symbolu Enneagramu oraz przedstawiliśmy, jak ten system rozwija się współcześnie. Chociaż wiele osób chce się dowiedzieć, jakie są źródła tej typologii, materiał na ten temat, zamieszczony w poprzednim wydaniu, stał się przyczyną niemałych nieporozumień i dezinformacji. Mimo że w długiej historii rozwoju Enneagramu ciągle jeszcze są białe plamy, próbowaliśmy tutaj przedstawić dokładny jej zapis, oparty na wszystkich dostępnych obecnie informacjach.
   Istnieje wiele wątpliwości co do wzorców z dzieciństwa i źródeł rozwoju typów osobowości, więc skorzystaliśmy z okazji, żeby sprecyzować nasze wyjaśnienia na ten temat. Zastosowaliśmy bardziej przejrzystą i ogólną terminologię dla określenia wzorców z dzieciństwa niż ta, której użyliśmy w pierwszym wydaniu książki Enneagram a typy osobowości. Postanowiliśmy również zamieścić szerszy opis źródeł rozwoju każdego z typów. Zamiast napisać, że np. Trójka ma „pozytywny stosunek do matki lub osoby, która ją zastępuje”, napisaliśmy, iż ten typ jest „związany z opiekunem” (którym może być, ale nie musi, biologiczna matka, a ich wzajemny stosunek nie musi być koniecznie pozytywny). Ta zmiana akcentów ma szersze konsekwencje i pozwoliła Trójkom na dokładniejszą interpretację ich doświadczeń.
    Kolejna zmiana, jaką wprowadziliśmy, to przypisanie nowych nazw niektórym typom osobowości i dwóm triadom. Przez lata naszej praktyki zmieniliśmy nazwę „Osoby szukającej statusu” na „Motywatora”, „Artysty” na „Indywidualistę”, „Myśliciela” na „Obserwatora” i „Osoby wszechstronnej” na „Entuzjastę”. Dokonaliśmy tych zmian, ponieważ uważamy, że nowe określenia typów osobowości pomogą odróżnić dany typ od pozostałych oraz pozwolą uniknąć nieporozumień i błędnej identyfikacji typu osobowości przez czytelnika. Uważamy, że nowe nazwy lepiej oddają główny charakter poszczególnych typów.
    Zmieniliśmy również nazwę triady związku („the Relating Triad”) na triadę instynktu s.the Instinctive Triad”) oraz triadę działania na triadę myśli. Ta zmiana umożliwiła zachowanie spójności w nazwach trzech tradycyjnych ośrodków ludzkiej świadomości — myślenia, czucia i instynktu. Drugie wydanie zostało również poszerzone o informacje na temat tego, jak każdy typ osobowości powiązany jest z odpowiednią triadą.