Wprowadzenie do książki

Uwolnij się od manipulacji

    Kamuflaż w naturze nie służy do zmieniania zachowania innych zwierząt. Jest jedynie metodą na przetrwania, jest nastawiony na zaspokojenie własnej potrzeby. Jedno zwierzę chce się ukryć i przeżyć, inne chce niepostrzeżenie zdobyć posiłek. Nie ma w naturze takiej sytuacji, żeby wilk ubierał się w owczą skórę i szedł między owce wmawiać im ideologię podporządkowania wilkom. Po upolowaniu posiłku, wilk dalej żyje swoim życiem, nikogo nie próbuje zmieniać.
    Rzeczywistość jest zawsze – mentalne gry człowieka włączane są tylko dla zaspokojenia jakiejś potrzeby. Problemem człowieka jest to, że polubił włączenie tych gierek. Przyzwyczaił się też do nich, i to tak bardzo, że zapomniał już, że można je wyłączyć. A jeśli ktoś inny mu o tym przypomina, biada temu komuś... Podręcznikowa historia świata składa się prawie wyłącznie z wojen, powstań, ukrzyżowań, rozruchów, najazdów i podbojów.
   Skala tego zjawiska jest niesamowita. Jak głęboko bezwartościowy musi czuć się człowiek, który od wieków nie jest zaspokojony tym, co ma. Jak bardzo niespełniony musi być ktoś, kto cały czas musi podbijać innych, zabierać im ich miejsce, dorobek ich życia, ich przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. A najgorsze w tym jest to, że nawet udany taki podbój nie rozwiązuje problemu człowieka. Wewnętrzna pustka nie zostaje wypełniona. Do wewnętrznej mentalnej fikcji nadal nie dociera rzeczywistość – po prostu bycie tym, kim jesteśmy.

Nie możesz być kimś innym niż jesteś

   Niczego innego nie potrzeba, by odczuwać najgłębsze spełnienie. A tak naprawdę, inaczej się po prostu nie da.
   By móc tak zapełniać wewnętrzną pustkę swej tożsamości, człowiek stosuje zachowania, które zbiorczo nazywamy manipulacją. Dlaczego są one ważne? Czy nie możemy po prostu żyć swoim życiem i nie przejmować się tym, że inni manipulują? Możemy nie przejmować się tym, co dzieje się w otoczeniu i iść własną ścieżką. Niestety, mało jest osób, które mają dość silnej woli do tego. Poza tym, bardzo często jesteśmy uwikłani w rozmaite gry społeczne (co wypada, czego nie wypada robić), które prawie uniemożliwiają życie według własnych reguł.
   Manipulacja jest bardzo ważną formą zachowania. Biorąc pod uwagę jej wszechobecność i brak sankcji prawnych za jej stosowanie, można stwierdzić, że stała się ona już częścią naszego życia społecznego. Nieświadomość mocy, jaką dysponują manipulatorzy, naraża nas na ponoszenia strat w życiu. Co dzień czytamy o tym w gazetach. Z ciekawostki psychologicznej, manipulacja przeobraziła się w jedną z umiejętności przetrwania we współczesnym społeczeństwie.

    Mechanizm manipulacji rozprzestrzenił się do takiego stopnia, że zapewne trudno byłoby nad nim zapanować. Poza tym, nikomu nie zależy na jego kontrolowaniu, ponieważ - umiejętnie stosowany - daje czyste zyski za nic nie robienie. W gruncie rzeczy zawsze tak było, jednak w dawnych czasach była to sztuka zarezerwowana tylko dla wybranych, sprawdzonych wtajemniczonych. Ponadto, dawniej nie było tak swobodnego dostępu przeciętnego człowieka do mediów i wiedzy, jak też i tak silnego oddziaływania mediów na każdego człowieka, nawet tego, który uważa, że „wyłączył się” z życia tłumu.
   Manipulacja jest obecnie powszechnie praktykowana i nie jest już ukrywana. Istnieją szkoły manipulacji i kierunki studiów ukierunkowane na pozyskanie tych umiejętności. Różne formy manipulacji (pod ładnie brzmiącymi nazwami) są częścią obowiązkowego programu nauczania każdego, kto ma pozycję społeczną i wpływa na innych ludzi. Manipulacja doczekała się więc wyjścia na światło dzienne i pełnego, nieskrępowanego rozkwitu, bez żadnych konsekwencji prawnych, etycznych czy społecznych.
     Aby zachować resztki pozorów i móc w pełni legitymizować działania będące jej przedmiotem, nie nazywa się manipulacji po imieniu. W biznesie i gospodarce powstał cały szereg narzędzi, których zadaniem jest umiejętne prezentowanie danych dla osiągnięcia założonego celu.
    Marketing to zaledwie jedno z takich potężnych narzędzi, systemy negocjacyjne to druga ogromna dziedzina wiedzy manipulacyjnej, ale na tym lista się nie kończy. W polityce tworzy się określone reguły, kodeksy, systemy wartości, które mają odpowiednio profilować działania osób, na które chcemy wywierać wpływ. Do tego zatrudnia się całe masy ludzi, którzy opracowują wszelkiego rodzaju dokumenty zniekształcające treść, rozmywające ją albo stawiającą ją w kontekście oczekiwanym przez zleceniodawców.
    Manipulacja nie jest już czymś złym, co należałoby ścigać i karać. Obecnie jest to jedna z umiejętności zawodowych, tak samo ważna, jak kierowanie samochodem czy obsługa komputera. Jeśli chcesz naprawdę brać udział w życiu tego społeczeństwa, musisz przynajmniej umieć zauważyć i rozpoznać zachowania manipulacyjne. Mając ich świadomość, możesz zdecydować, czy chcesz grać w oferowaną Ci grę, czy wolisz szukać innych rozwiązań. Jeśli zaś nie zdajesz sobie sprawy z manipulacji innych osób w środowisku, w jakim pracujesz czy uczysz się, możesz nieświadomie przysporzyć mu strat i szkód.
   Możemy nawet sparafrazować powiedzenie: nieznajomość zasad manipulacji szkodzi. Stąd też powstał pomysł napisania książki Uwolnij się od manipulacji. Ma ona w skrótowej formie podać recepty na przeciwdziałanie zabiegom manipulacyjnym. Trochę teorii na pewno jest pomocne, ale najważniejsze jest rzeczywiste stosowanie podanych tu sposobów. Są one na tyle proste, że każdy może zrobić to bez żadnego przygotowania.

Co to jest manipulacja?

Aby wiedzieć, o czym w ogóle mówimy, najpierw ustalmy, co jest manipulacją, a co nią nie jest. Według słownika języka polskiego, manipulacja to:
• nieuczciwe wpływanie na cudze poglądy i działania,
• naginanie i przeinaczanie faktów dla osiągnięcia własnych korzyści,
• tendencyjna interpretacja faktów i danych w celu udowodnienia własnej tezy, zwykle nieprawdziwej.