Wprowadzenie do książki
Atlas roślin leczniczych. Ponad 230 gatunków
Atlas obejmuje 232 gatunki roślin leczniczych należących do 54 rodzin, z których najliczniej reprezentowana jest rodzina astrowate.
Układ taksonomiczny gatunków rodzimych przyjęto za Bolesławem Brodą i Jakubem Mowszowiczem (1996 r.), uwzględniając ostatnie zmiany dotyczące nazewnictwa rodzin za Zbigniewem Mirkiem, Haliną Piękoś-Mirkową, Adamem Zającem, Marią Zając (2002 r.).
Większość gatunków ujętych w opracowaniu to rośliny dziko rosnące w naszym kraju. Pozostałe są uprawiane lub sprowadzane w postaci gotowego surowca. Na liście roślin leczniczych umieszczono tylko te okazy, które w Polsce nie są objęte ochroną gatunkową. Wyjątek stanowi porzeczka czarna, która na terenie naszego kraju podlega częściowej ochronie, jednak jest gatunkiem powszechnie uprawianym w ogrodach i stąd pozyskiwanym. Rośliny, które pomimo swoich właściwości leczniczych, uznawane są za silnie trujące, również nie zostały włączone na listę.
Opis każdej rośliny rozpoczęto od podania jej nazwy gatunkowej (polskiej i łacińskiej) oraz nazwy rodziny (polskiej i łacińskiej), do której należy gatunek, np.: Babka lancetowata Plantago lanceolata L. Rodzina babkowate Plantaginaceae. Za łacińską nazwą rośliny umieszczono również skrót nazwiska autora, który opisał gatunek. W przypadku gatunków należących do rodziny o zmienionej nazwie, podano dwie wersje nazwy rodziny, tę obowiązującą obecnie (polską i łacińską) oraz stosowaną dawniej (polską i łacińską), np.: Barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium L. Rodzina selerowate Apiaceae (baldaszkowate Umbetlifereae). Dla ułatwienia identyfikacji gatunku, po jego nazwie w języku polskim i łacińskim umieszczono dodatkowo niekiedy jedną lub dwie dodatkowe łacińskie nazwy gatunkowe. Są to synonimy, dlatego poprzedzane są zawsze skrótem „syn.”, np.: Bie-drzeniec anyż (anyż, anyżek) Pimpinella anisum L., syn. Anisum vulgare Gaertn.
Informacje podane w opisie każdego gatunku dotyczą zasięgu jego występowania i zajmowanych siedlisk, a także cech morfologicznych umożliwiających identyfikację okazu, rodzaju wykorzystywanych surowców oraz wybranych właściwości i zastosowania rośliny leczniczej przy różnych dolegliwościach i schorzeniach. W przypadku niektórych roślin podano również uwagi dotyczące ewentualnych przeciwwskazań w ich stosowaniu.
Celem publikacji jest zapoznanie Czytelnika z bogactwem roślin wykorzystywanych do celów leczniczych oraz zainspirowanie do dalszych poszukiwań i poszerzania wiedzy w zakresie ziołolecznictwa. Zaznaczyć jednak należy, że samodzielne stosowanie ziół wymaga przede wszystkim umiejętności ich rozpoznawania. Małe doświadczenie w tym zakresie może przynieść fatalne skutki - kiedy za poszukiwany gatunek uznamy inną, silnie trującą roślinę. Praktykowanie ziołolecznictwa wymaga również zdobycia niezbędnych informacji dotyczących przygotowania surowca według określonej procedury oraz umiejętności doboru leku do konkretnego schorzenia.
Rzetelna wiedza na temat właściwości ziół ważna jest nie tylko ze względów praktycznych związanych z umiejętnością ich wykorzystywania, lecz również, jak wspomniano, ze względu na bezpieczeństwo. Niektóre substancje zawarte w surowcach roślinnych wykazują silne działanie farmakologiczne i niewłaściwe ich zastosowane może skutkować zatruciem. Substancje czynne należące do takich grup, jak glikozydy, alkaloidy, garbniki, flawono-idy, antocyjany, czy olejki eteryczne zawarte w roślinach, to swoiste produkty przemiany materii, gromadzące się w komórkach korzeni, kłączy, liści, pąków, owoców czy nasion. Substancje te spełniają u roślin określone funkcje lub stanowią odpadowe produkty przemiany materii. Niektóre substancje zawarte w surowcach roślinnych działają na organizm ludzki i wykazują właściwości lecznicze, dlatego właśnie od tysięcy lat stosowane są jako składniki wielu leków.
Wartość zielarska roślin zależy od wielu czynników, wśród których niezwykle ważnym jest termin oraz miejsce ich zbioru. Zależnie od rodzaju potrzebnego surowca zbiór planuje się na określoną porę roku i fazę rozwojową rośliny. Na przykład korę zbiera się zazwyczaj wczesną wiosną, gdy u rośliny wznawiającej wegetację pomiędzy korą a drewnem tworzy się warstwa komórek luźno połączonych z sąsiednimi tkankami tak, że kora jest łatwa do zdjęcia. Natomiast jesienią lub wczesną wiosną wykopuje się podziemne organy roślinne, takie jak korzenie i kłącza, znajdujące się wtedy w spoczynku i zawierające najwięcej substancji czynnych. Nie bez znaczenia jest również pora dnia, gdyż czynniki atmosferyczne, takie jak wilgotność powietrza czy nasłonecznienie podczas zbioru roślin, decydują o jakości pozyskanego surowca.
Szczegółowe Informacje
-
Autor:
Małgorzata Mederska
-
Liczba stron:
191
-
Wymiary:
170x250
-
Oprawa:
Twarda
-
ISBN:
978-83-7845-335-2
-
Rok wydania:
2013