Wprowadzenie do książki

Bajki które leczą część 1

   Wszystko to, co przydarza się niemowlętom, przeżywają one po raz pierwszy, wszystko, co robią, czynią także po raz pierwszy. A kiedy już jedno staje się stare i znajome, pojawiają się następne nowe wydarzenia, bo przecież rozwój trwa całe życie. Kiedy patrzymy na nowo narodzone dzieci, my - ich rodzice, nauczyciele, ciotki, wujkowie, dziadkowie i przyjaciele - pragniemy ułatwić im życie. Wiemy, że nie mogą na zawsze pozostać dziećmi, nie chcielibyśmy też, by tak się stało. Wierzymy, że jako dorośli staną się ludźmi niezależnymi, pięknymi, zgodnymi, zdolnymi do współpracy, elastycznie myślącymi; mamy nadzieję, że będą zdecydowani, uprzejmi, szczodrzy, zdolni do obrony swoich praw, wrażliwi i silni. Będą dysponowali wszystkimi tymi cechami i jeszcze wieloma innymi, ale oczywiście w odpowiednich proporcjach; cechy te będą się też przejawiały we właściwym czasie i we właściwych miejscach.
   Czy istnieje jakaś recepta, określony zbiór zasad, dzięki którym uda nam się gładko przeprowadzić te noworodki - teraz tak bezradne i zależne od naszej pomocy - przez doświadczenia, które sprawią, że staną się w końcu samodzielnymi dorosłymi ludźmi? Dorośli, których podziwiamy i staramy się naśladować, bardzo się różnią od siebie. Przychodzące na świat dzieci również są indywidualnościami od samego początku. Nie istnieje zatem recepta na przeprowadzenie noworodków, dzieci i nastolatków przez labirynt rozwojowych doświadczeń. Zalecenia dobre dla jednego dziecka mogą się nie sprawdzać w odniesieniu do innego.
   Doris Brett w książce Bajki które leczą oparła się pokusie zaproponowania rodzicom czegoś na kształt książki kucharskiej z przepisami, nadającymi się do zastosowania w każdej sytuacji. Udało się jej natomiast uchwycić etapy rozwoju dziecka, jego niepokoje związane z nowymi wydarzeniami, które wydają się nieustannie nadchodzić, i ze zdobywaniem umiejętności, których opanowania od niego oczekujemy. Kiedy coś nowego wyłania się na horyzoncie, nie można liczyć na to, że mały człowiek spontanicznie przypomni sobie, iż jakaś stara, znajoma i dziś tak przyjemna dla niego czynność była kiedyś jednym z takich nowych wydarzeń, których zasoby, oferowane przez świat, wydają się niewyczerpane.
   Autorka naświetliła różnego rodzaju trudności, na które napotykają dzieci w kolejnych stadiach dorastania. Przedstawiła rodzicom skuteczną metodę wspierania ich pociech w zmaganiach z rozmaitymi przeszkodami: pójściem do przedszkola, koszmarami nocnymi, lękiem przed zwierzętami, czy też całą gamą innych potencjalnych dziecięcych trudności. A proponowanym przez nią sposobem udzielania pomocy jest opowiadanie, najbardziej naturalne wspólne zajęcie rodziców i dzieci.
    Autorka książki Bajki które leczą daje wyraz swemu przekonaniu, że każde dziecko jest indywidualnością, że każde ma inny temperament. To, jak odbiera ono nowe wydarzenie, zależeć będzie zatem zarówno od charakteru samego wydarzenia, jak i od temperamentu dziecka, działającego jak filtr, przez który widzi ono wydarzenie jako podniecającą przygodę, napawające lękiem niebezpieczeństwo, albo też sytuację, która nie wywołuje większych emocji.
    Bohaterką wszystkich historii zawartych w książce Bajki które leczą jest Ania. Dziewczynka ta mówi rodzicom o swoich niepokojach związanych ze zbliżającymi się wydarzeniami, wyjaśnia szczegóły potencjalnych trudności i wypróbowuje sugerowane przez rodziców rozwiązania. Każde z opowiadań dotyczy naturalnych w życiu malucha sytuacji. Ponieważ jednak problemy dziecka zależą zarówno od sytuacji, w jakiej się znalazło, jak i od jego temperamentu, rodzice powinni dostosować szczegóły opowiadania tak, by odpowiadały obu tym czynnikom.
Możliwe, że rodzice, wielokrotnie proszeni przez zmartwione (albo nie tyle zmartwione, co zainteresowane) dziecko o powtórzenie opowiadania, poczują się znudzeni. Wiele może tu pomóc odrobina wyobraźni. Może rodzice wymyślą opowiadanie, w którym do przedszkola wybiera się po raz pierwszy nieśmiała ciężarówka albo w którym mały wieloryb nie jest lubiany, bo wciąż zapomina, jakie są zasady wspólnych zabaw.
   Każdy rozdział opatrzony został wieloma przypisami, które wyjaśniają znaczenie określonych szczegółów opowiadania i przekazują przemyślane sugestie, dotyczące wprowadzenia takich zmian w tychże szczegółach, by można było dopasować historię do sytuacji konkretnego dziecka. Przypisy te są o tyle pomocne, że kiedy rodzice modyfikują opowiadania lub tworzą zupełnie nowe, mogą przeanalizować zaznaczone kwestie, zdecydować, które odnoszą się do ich dziecka, i dowiedzieć się, jak wpleść je w opowiadaną historię.

dr Stella Chess
wykładowca psychiatrii dziecięcej
w Centrum Medycznym Uniwersytetu w Nowym Jorku