Wprowadzenie do książki

Bajki terapeutyczne część 2

    Wsparcie poprzez bajki terapeutyczne jest ważne dla każdego dziecka, ponieważ pomagają one właściwie zinterpretować wiele różnych sytuacji życiowych. Wiedza, także ta magiczna, ma za zadanie ułatwić dziecku rozumienie najróżnorodniejszych sytuacji, a także zapoznanie się z nowymi, nieznanymi strategiami działania. Pozwala uświadomić emocje i sposoby działania tak, by później dziecko łatwiej rozwiązywało trudności, które napotka na swej drodze. Otrzyma wsparcie poprzez zrozumienie dręczących je niepokojów, odnajdzie w treści swe przeżycia, emocje, myśli i jak w lustrze zobaczy, że inni podobnie odbierają świat, przez co znajdzie akceptację swoich odczuć i siebie. Może wyrzucić z siebie zalegające emocje, może wypłakać się, wyżalić, zezłościć. Doświadczy współczucia w atmosferze intymności.
    Bajki te także pomogą dziecku zrekompensować to, czego mu najbardziej brakuje, poprzez utożsamianie się z bohaterem bajkowym. W świecie bajkowym dziecko otrzymuje to, co jest najważniejsze dla niego, co pozwala normalnie się rozwijać i żyć: bezpieczeństwo, miłość i uznanie. Utożsamiając się z bohaterem bajkowym, razem z nim odniesie sukces, który pomaga w kształtowaniu dobrej samooceny, wywołuje zadowolenie, a tym samym służy budowaniu pozytywnego obrazu samego siebie. Odnajdzie znowu nadzieję, która pomaga budować optymistyczny świat i odraczać oczekiwania natychmiastowej realizacji pragnień. Przeżyje różne przygody, wróci ze świata bajkowego do rzeczywistości bogatsze i przede wszystkim spokojniejsze.
     Bajki terapeutyczne są źródłem określonych obrazów w wyobraźni dziecka i w ten sposób doraźnie wywołują pozytywne emocje, są również pożywką dla rozwoju imaginacji, i jak już wspomniano, mają wpływ na myślenie o sobie głównie w aspekcie kompetencji, budują bowiem poczucie własnej skuteczności. Dzieje się tak na przykład w bajce dotyczącej lęku przed dentystą, gdzie postacie rycerza-lekarza i giermka-małego pacjenta są istotne dla stworzenia obrazu, a rycerz i giermek współdziałając, walczą z wrogiem próchnicą. Utrwalenie takiego obrazu będzie sprzyjało myśleniu o leczeniu zębów jako koniecznej czynności. Dziecko, uwolnione od lęku, przeżywa sytuacje, z którymi lepiej radzi sobie zarówno w wyobraźni, jak i potem w rzeczywistości. Można więc oczekiwać, że pójście do dentysty stanie się dla niego wyzwaniem, które łatwiej zaakceptuje.
    Jakie sytuacje zostały określone jako „trudne emocjonalnie” w niniejszym wydaniu bajek? Są to: pojawienie się nowego dziecka w rodzinie — konkurenta w walce o uczucia rodziców, śmierć ulubionego zwierzątka, wizyta u dentysty, adopcja, lęk przed duchami, odrzucenie przez grupę rówieśniczą, niewłaściwe zachowanie i przeżywanie przez to lęku i wstydu. Są również sytuacje, które mogą stać się szczególnie traumatyczne, a więc rozwód lub separacja rodziców, przemoc fizyczna, psychiczna, seksualna. W poprzedniej książce, również zatytułowanej Bajki terapeutyczne dla dzieci, sytuacjami emocjonalnie trudnymi były pobyt w przedszkolu, zgubienie się, pozostanie samemu w domu, kompromitacja spowodowana zmoczeniem się i łakomstwem, przebywanie w ciemnym pokoju, pobyt w szpitalu, także zabieg chirurgiczny okaleczający, ale ratujący życie, pierwsze dni pobytu w nowej szkole, nadużywanie alkoholu przez jedno z rodziców. Wszystkie te wyżej wymienione sytuacje, a także wiele innych, powodują lęk. Wybrałam właśnie te, bo większość z nich jest typowa; dziecko w toku rozwoju może spotykać się z takimi sytuacjami i może zareagować silnym lękiem.
   Bajka terapeutyczna, która porusza temat zagrożenia utratą miłości rodziców w momencie pojawienia się małego brata, nosi tytuł „O laleczce, która była klaunem”.
   O lęku przed porzuceniem mówi także bajka, która dotyczy rozwodu rodziców, zatytułowana „Zwaśnione pory roku”. Lęk przed bólem u dentysty przedstawia utwór „Rycerz i jego giermek”. Nieznane i nierozumiane, a przez to rodzące lęk sytuacje i pojęcia omówione zostały w bajkach „Domek na drzewie” (śmierć ukochanego zwierzątka), „Kurek i Kwaczuś” (adopcja), „Duch krecik” (strach przed duchami). Trudności szkolne i odrzucenie w grupie rówieśniczej znajdziemy w opowiadaniu zatytułowanym „Karolina w krainie baśni”. O lęku wywołanym niewłaściwym zachowaniem, które jest wyrazem niespełniania oczekiwań rodziców, mówi bajka zatytułowana „Piłeczka”. O przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej mówią „Kamień i łódka”, „Wilczek i jego przyjaciel króliczek” oraz „O odważnej dziewczynce i złym czarowniku”.
   Bajki dotyczące separacji rodziców czy też przemocy pomogą rodzicom i terapeutom w pracy z dzieckiem. W żaden sposób jedna bajka nie rozwiąże jednak magicznie tych tak skomplikowanych dla dorosłych, a cóż dopiero dla dziecka problemów. Na czym zatem polega terapeutyczna rola tych bajek? Chcąc wyjaśnić ten problem, musimy przywołać wskazania terapeutów, jakie kierują do rodziców podejmujących decyzję o rozwodzie. Niektóre z nich mówią o potrzebie rozmowy z dzieckiem, by umożliwić mu mówienie o uczuciach, lękach, które w ten sposób można rozproszyć lub przynajmniej obniżyć. A więc udzielenie odpowiedzi na pytania: gdzie będę mieszkał?, co się ze mną stanie po waszym rozwodzie? — i oczywiście na wiele innych. Niewskazane jest również obarczanie dziecka przekazywaniem informacji między rodzicami, nawet wydawałoby się nic nieznaczących, jak np. „powiedz tatusiowi, by oddał moje książki”, ponieważ w ten sposób zostaje ono wciągnięte w spory między dorosłymi i odbiera negatywne emocje. Staje się stroną w konflikcie, a ono przecież pragnie kochać obydwoje rodziców. Takie sytuacje sprzyjają budowaniu różnych lęków, wstydu, poczucia winy za zaistniałą sytuację. W tym okresie dobrze będzie zainteresować dziecko czymś nowym i w ten sposób „odbarczyć” jego myśli. Dobrze jest też pokazać mu, że rozwód lub separacja mają także pozytywne strony. Czy to nie brzmi paradoksalne? Czy to jest sensowne i możliwe? Tak.   Separacja lub rozwód może uniemożliwiać eskalację kłótni, wrogości, agresji. Jest rozdzieleniem, które pozwoli i matce, i ojcu dalej być dobrymi rodzicami, przebywać z dzieckiem i zachować spokój. Właśnie ten aspekt postrzegania rodziców jako tych, którzy wprawdzie nie mogą być razem, ale mogą dalej być blisko ze swoimi dziećmi, został w bajce wyeksponowany. Ma on pomóc dzieciom pogodzić się z tym, co się wydarzyło w ich domu, na co nie miały żadnego wpływu. Innym dzieciom, których taka sytuacja bezpośrednio nie dotyczy, pomoże zrozumieć takie zdarzenia, co przyczyni się też do tego, że z mniejszym niepokojem reagować będą na każdą sprzeczkę czy nawet kłótnię rodziców oraz lepiej będą rozumiały sytuację rodzinną dzieci, które tego doświadczyły.