Wprowadzenie do książki

Mindfulness dla początkujących. Odzyskać chwilę obecną i pełnię życia. Praktyka uważności dla początkujących

   Witaj w świecie praktyki uważności. Choć może jeszcze o tym nie wiesz, rozpoczęcie systematycznego ćwiczenia tego, co nazywa się uważnością1, może ci przynieść zmianę. Choć zmiana ta wydaje się niepozorna, jej konsekwencje bywają niezwykle istotne; krótko mówiąc: zmienią bieg twojego życia. Albo powiedzmy inaczej: możesz odkryć, że kultywowanie uważnej obecności pozwala ci odzyskać własne życie - tak właśnie twierdzi wiele osób praktykujących ją zgodnie z zasadami metody MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction, redukcja stresu w oparciu o uważność). Jeśli ta praktyka faktycznie odmieni twoje życie, stanie się to nie dzięki tej książce, choć może ona być pomocna i mamy nadzieję, że taka będzie. Wszelkie zmiany będziesz zawdzięczać przede wszystkim swoim wysiłkom - a częściowo, być może, tajemniczym impulsom, które wzywają nas do czegoś, zanim jeszcze rozpoznamy, co to takiego; przeczuciom, wypływającym z głębokiej intuicji, której uczymy się ufać.
   Uważność to przytomność umysłu, rozwijana przez szczególnego rodzaju skupienie uwagi: skupiamy ją celowo na tym, co jest w teraźniejszości, bez osądzania czegokolwiek. To jedna z wielu możliwych form medytacji, o ile przez medytację rozumiemy metodę (1) systematycznego skupiania uwagi, dzięki czemu (2) wpływamy na jakość swojego doświadczenia i ewentualnie ją zmieniamy, aby dzięki temu (3) przeżywać w pełni swoje człowieczeństwo i (4) związki z innymi oraz z całym światem.
   Dla mnie praktyka uważności jest w gruncie rzeczy jak związek miłosny z życiem, rzeczywistością, wyobraźnią, pięknem własnej istoty z sercem, ciałem i umysłem oraz ze światem. Dużo tego? Owszem, i właśnie dlatego warto systematycznie eksperymentować z rozwija^ niem uważności w swoim życiu. Właśnie dlatego twierdzę, że intuicja, która skłania cię do nawiązania tego rodzaju kontaktu z tym, co przeżywasz, jest przejawem zdrowia.
   Będę z tobą zupełnie szczery: ta książka była najpierw programem audio, wydanym przez Sounds True - programem, który wielu ludzi przez lata uznawało za pożyteczny. "Na jednej z płyt były nagrane instrukcje do medytacji, dołączone także do tej książki - opiszę je w Części 5. Jak się wkrótce przekonasz - a może już się przekonałeś - medytacja w ogóle (a uważność w szczególności) kryje w sobie potencjał przemiany. Jego urzeczywistnienie zależy od wytrwałej praktyki.
   Praktyka może przebiegać na dwa sposoby, wzajemnie się uzupełniające: formalnie oraz nieformalnie. Praktyka formalna polega na przeznaczaniu codziennie pewnego czasu na konkretne ćwiczenia -w naszym wypadku na wspomniane medytacje. Praktyka nieformalna natomiast polega na tym, że nasza uważność od przebudzenia do zaśnięcia rozlewa się w naturalny, niewymuszony sposób na każdy aspekt naszego życia. Mam nadzieję, że potraktujesz proponowane przeze mnie medytacje z instrukcją jako punkt wyjścia dla stale rozwijanej formalnej oraz nieformalnej praktyki uważności i sam się przekonasz, co się będzie działo w nadchodzących dniach, tygodniach, miesiącach, latach.
Jak to niebawem zobaczysz, sama intencja praktykowania w sposób delikatny, lecz konsekwentny - bez względu na to, czy danego dnia masz na to ochotę, czy nie - jest rodzajem dyscypliny o uzdrawiającym działaniu. Bez takiej motywacji, szczególnie na początku drogi, uważność z trudem zapuszcza w nas korzenie i z trudem staje się czymś więcej niż pewną koncepcją lub wyobrażonym scenariuszem niezależnie od tego, jak bardzo atrakcyjna filozoficznie może nam się wydawać.
   Pierwsza płyta wspomnianego programu audio zawierała opis praktyki uważności i wyjaśnienie, dlaczego warto się w tę praktykę zaangażować. Materiał ten stał się zalążkiem niniejszej książki, lecz poszedłem w niej o wiele dalej, jeśli chodzi o zakres omawianej tematyki oraz o szczegółowość i głębię jej potraktowania. Mimo to trzymałem się z grubsza pierwotnej kolejności poruszanych tematów. Rozmyślnie pozostałem też przy wypowiedziach w pierwszej lub drugiej osobie liczby pojedynczej oraz pierwszej osobie liczby mnogiej. Żywię nadzieję, że wywoła to i utrzyma wrażenie bezpośredniej rozmowy oraz wspólnych dociekań.
    W tekście tym, podobnie jak w programie audio, będziemy wspólnie zgłębiać temat uważności w taki sposób, jakbyś nigdy o niej nie słyszał i nie miał pojęcia, co to takiego, ani co ci może dać włączenie jej do twojego życia. W szczególności wnikniemy w istotę praktyki uważności oraz w to, jak można ją stosować na co dzień. Wspomnimy też pokrótce o rozmaitych korzyściach zdrowotnych dla osób borykających się ze stresem, bólem i chorobą oraz o zastosowaniu praktyki uważności w programach redukcji stresu (MBSR). Zwrócimy uwagę na nowe, fascynujące obszary badań naukowych, które wykazują, że trening uważności w formie MBSR faktycznie zmienia w ciekawy oraz pożyteczny sposób zarówno funkcjonowanie, jak i strukturę mózgu. Powiem, jaki to może mieć wpływ na nasz sposób odnoszenia się do własnych myśli i emocji, zwłaszcza do tych, które skłaniają nas do impulsywnych reakcji.
   Wiele wspomnianych tematów z konieczności zaledwie muśniemy. Zgłębianie tych zagadnień i docieranie do ukrytych tam skarbów jest przygodą bez końca i zadaniem na całe życie. Książkę, którą trzymasz w ręku, możesz potraktować jako drzwi wiodące do okazałego gmachu - takiego jak, powiedzmy, paryski Luwr. Tylko że ten gmach to ty sam, twoje życie, twój potencjał jako istoty ludzkiej. Zapraszam cię: wejdź i zacznij poznawać, po swojemu i we własnym tempie, bogactwo oraz głębię wszystkiego, co tu na ciebie czeka - tego, co oferuje przytomny umysł we wszystkich swoich konkretnych i specyficznych przejawach.
   Mam nadzieję, że ta książka dostarczy ci odpowiednich ram pojęciowych, umożliwiających zrozumienie, jaki sens ma zaangażowanie się całym sercem w zajmowanie się systematycznie czymś, co z pozoru nie jest niczym konkretnym. Z pewnością znajdą się tacy, którym będzie się wydawało, że cały szum wokół uważności oraz zainteresowanie naukowców tym zjawiskiem to wiele hałasu o nic. Ja jednak za bardziej trafne uważam stwierdzenie, że jest to wiele hałasu o coś, co wydaje się prawie niczym, a jednak ma związek ze wszystkim. Poznamy to „prawie nic” poprzez osobiste doświadczenie. I przekonamy się, że właśnie tam znajduje się nieskończenie wiele szans na to, aby nasze życie nabrało głębszego wyrazu.
   Uważność jako praktyka stwarza mnóstwo sposobności do pogłębiania zażyłości z własnym umysłem oraz docierania do naszych wewnętrznych zasobów, umożliwiających uczenie się, rozwój, powrót do zdrowia, a może także zmianę sposobu pojmowania tego, kim jesteśmy i jak moglibyśmy żyć w tym świecie mądrzej, zdrowiej, sensowniej i szczęśliwiej.
   Kiedy już dzięki tej książce i dołączonym do niej medytacjom na CD wyrobisz sobie nawyk kultywowania uważności, będziesz mógł go rozwijać, korzystając z mnóstwa najróżniejszych źródeł. W którymś momencie, gdy twoja praktyka dojrzeje i się pogłębi, bardzo wartościowe może być zapoznanie się z pismami znakomitych nauczycieli gmachu li Luwr. Tylko że ten gmach to ty sam, «istoty ludzkiej. Zapraszam cię: wejdź I i we własnym tempie, bogactwo oraz fale czeka - tego, co oferuje przytomny konretnych i specyficznych przejawach. I dostarczy ci odpowiednich ram pojęmienie, jaki sens ma zaangażowanie t się sy^tematycznie czymś, co z pozoru pewnością znajdą się tacy, którym bę-i wokół uważności oraz zainteresowanie iriele hałasu o nic. Ja jednak za bardziej B jest to wiele hałasu o coś, co wydali ma związek ze wszystkim. Poznamy te doświadczenie. I przekonamy się, że tańczenie wiele szans na to, aby nasze L mrza mnóstwo sposobności do pogłę-lysłem oraz docierania do naszych we-njących uczenie się, rozwój, powrót do sposobu pojmowania tego, kim jesteś-l świeci e mądrzej, zdrowiej, sensowniej t i dołączonym do niej medytacjom na ywowania uważności, będziesz mógł go m najróżniejszych źródeł. W którymś B. dojrzeje i się pogłębi, bardzo warto-się z pismami znakomitych nauczycieli ży jących w przeszłości i obecnie. Jeśli udasz się na odosobnienie z którymś z wielkich współczesnych nauczycieli, może się to stać katalizatorem, który tę praktykę wzmocni i pogłębi. Gorąco cię zachęcam do wzięcia udziału w takim odosobnieniu.
   Dużą część spraw, o których będę mówić, przedstawiłem znacznie dokładniej w innych swoich książkach, szczególnie takich jak Życie -piękna katastrofa; Gdziekolwiek jesteś, bądź i Corning to Our Senses. Praktyka uważności dla początkujących ma stanowić bezpośrednie wprowadzenie w najważniejsze zasady praktyki uważności, w tym w metody praktyki formalnej oraz w istotę stosowania jej na co dzień. Jedno i drugie zagości w twoim życiu na stałe, jeśli zdecydujesz się odpowiedzieć pozytywnie na moje zaproszenie.
    Rozdziały w tej książce są z zamierzenia krótkie i zwięzłe. Mają cię pobudzać do refleksji i zachęcać do praktyki. Z czasem, gdy twoja praktyka zapuści korzenie i się pogłębi - co z pewnością nastąpi, jeśli będziesz w niej wytrwały - te same słowa mogą nabrać dla ciebie innego znaczenia. Nie ma dwóch takich samych chwil. Każdy oddech różni się od poprzedniego. Przygotuj się na to, że twoje refleksje nad danym rozdziałem oraz sprawdzanie jego treści w laboratorium własnej praktyki medytacyjnej i życia jako takiego mogą przynosić za każdym razem zaskakująco odmienne wyniki. Jak się przekonasz dzięki własnemu doświadczeniu, pogłębianie praktyki ma właściwą sobie trajektorię, która będzie cię nieść jak rzeka. Płynąc z nurtem, możesz odkryć interesującą zbieżność między własnym doświadczeniem a tym, na co wskazują pisane przeze mnie słowa.