Wprowadzenie do książki

wykorzystaj-potencjal-swojego-malucha-od-pierwszego-dnia-zycia

   Imponujący narząd, jakim jest mózg, zaczyna się rozwijać u dziecka jeszcze w łonie matki. Chociaż człowiek uczy się przez całe życie, pierwszy rok po urodzeniu to dla dziecka szczególna szansa na stały rozwój mózgu oraz niezwykłą naukę.
    Początkowy okres życia noworodka, czyli pierwsze tygodnie po urodzeniu, jest wyjątkowy, ponieważ dzieją się w nim niesamowite rzeczy. Ten etap nie jest bierny, ale stanowi początek nauki i rozwoju umysłowego. W pierwszym roku życia dziecko szczególnie szybko się rozwija i uczy. Jego mózg gwałtownie rośnie, co widać po zmieniającym się obwodzie głowy.
     Etap ten jest niesłychanie ważny dla rozwoju mózgu. Lekarze, naukowcy i pedagodzy potwierdzają, że kilka pierwszych lat życia ma decydujące znaczenie w zdobywaniu umiejętności i że odpowiednia stymulacja i doświadczenia są niezwykle istotne w optymalizacji rozwoju dziecka. Początkowy okres życia jest bardzo ważny. Obecnie uważa się, że im wcześniej dziecko jest poddane stymulacji sensorycznej i im szybciej stwarza mu się możliwość rozwoju ruchowego oraz komunikacji werbalnej, tym większa szansa na jego optymalny rozwój.
    Zrozumienie przebiegu tego procesu jest bardzo ważne, ponieważ dzięki temu można w pełni pojąć sens opisanego w książce Wykorzystaj potencjał swojego malucha od pierwszego dnia życia programu rozwoju. W łonie matki organizm dziecka produkuje miliardy komórek mózgowych, które pod wpływem stymulacji tworzą sieci funkcjonalne pozwalające dziecku widzieć i słyszeć, a także odbierać bodźce czuciowe, smakowe i zapachowe. Z kolei dzięki zbieranym przez dziecko doświadczeniom komórki mózgowe pozwalają maluchowi rozwijać umiejętności ruchowe, językowe i manualne.
   W momencie narodzin dzieci zwykle posiadają podstawowe funkcje, ale muszą zostać poddane stymulacji sensorycznej i zdobyć doświadczenia motoryczne, aby te funkcje rozwinąć i wzmocnić, a także by zdobywać wiedzę i nauczyć się dokonywać skojarzeń. Postrzeganie jakiegoś obiektu pięcioma zmysłami oraz uświadomienie sobie jego znaczenia to też rodzaj nauki.
    Noworodek musi również nauczyć się integrowania informacji sen-sorycznych, aby móc poruszać się w sposób skoordynowany, wydawać dźwięki oraz osiągnąć sprawność manualną. Drogi sensoryczne muszą dostarczać informacji do obszarów mózgu odpowiedzialnych za dokonywanie skojarzeń, rozszyfrowanie informacji oraz odpowiedzialnych za pamięć i planowanie, aby nastąpiła właściwa reakcja (na przykład w formie czynności motorycznej). Drogi motoryczne (sprawność ruchowa, językowa i manualna) muszą być monitorowane przez drogi sensoryczne w celu doskonalenia reakcji.
    W przypadku zdrowego noworodka jest to wspaniały cykl wspomagający proces uczenia się. U noworodka z uszkodzeniem mózgu proces ten może przypominać błędne koło, w którym słaby bodziec sensoryczny wywołuje słabą lub niewłaściwą reakcję.
    Dzieci urodzone przedwcześnie są szybciej poddawane stymulacji sensorycznej niż ich rówieśnicy znajdujący się jeszcze w łonie matki. Na przykład wcześniak może dostrzegać kontrast między światłem a ciemnością, podczas gdy nienarodzone jeszcze dziecko nie ma dostępu do tego rodzaju stymulacji. Proces dojrzewania wzroku u wcześniaka rozpoczyna się od razu po urodzeniu.
    W mózgu noworodka zachodzą trzy naturalne, ale ważne procesy: przycinanie, uczenie się i mielinizacja. Przycinanie to podstawowe i interesujące zjawisko zachodzące w mózgu. Dziecko przychodzi na świat wyposażone w miliardy komórek mózgowych. Jednak tylko te komórki, które są wykorzystywane i od samego początku stymulowane dostatecznie często, intensywnie i długo, zostaną wzmocnione i staną się częścią stałych połączeń neurologicznych, funkcjonujących jako ważne obwody lub sieci. Komórki niedostatecznie używane są przycinane, czyli zanikają.
    Niestety, znane są przypadki dzieci urodzonych z nieuszkodzonym lub „normalnym" mózgiem, które nie nabyły ważnych umiejętności z powodu przebywania w środowisku pozbawionym stymulacji sensorycznej. Niektóre z tych dzieci umieszczono w zatłoczonych sierocińcach. Inne — pomimo troskliwej opieki rodziców lub opiekunów — z niewiedzy pozostawiono w nijakim, cichym i nudnym otoczeniu i w ten sposób pozbawiono je stymulacji sensorycznej lub możliwości rozwoju ruchowego. Dzieci bywają również umieszczane w nosidełkach, łóżeczkach, chodzikach lub innych urządzeniach ograniczających swobodę ruchów i niepozwalających na odpowiednią stymulację oraz integrację sensoryczno-motoryczną.
    Badania wykazują, że dzieci umieszczane w chodzikach mogą być opóźnione w rozwoju w porównaniu z rówieśnikami mającymi możliwość raczkowania, pełzania i chodzenia w bezpiecznym otoczeniu. W dodatku urządzenia tego rodzaju są głównymi przyczynami urazów u małych dzieci. Im bardziej noworodek ma ograniczony dostęp do stymulacji sensorycznej, zdobywania doświadczeń motorycznych czy komunikowania się, tym większe prawdopodobieństwo, że dziecko straci możliwość rozwinięcia niektórych funkcji.
    Chociaż proces przycinania komórek mózgowych może wydawać się zjawiskiem okrutnym lub bezproduktywnym, to jest przykładem realiów gospodarki ludzkiego organizmu. Mózg wymaga stałego i dobrego źródła energii oraz składników odżywczych i zdumiewająco dużo tlenu, bo aż dwudziestu procent całości tlenu dostarczanego organizmowi. Obszary nieużywane zostają zlikwidowane, aby cała dostarczana energia trafiała do innych miejsc, w których jest najbardziej potrzebna.
    Równocześnie z procesem przycinania synaps zachodzi proces uczenia się. Gdy dziecko jest poddawane odpowiedniej stymulacji, tego rodzaju wzmocnienie obwodów nerwowych pozwala na stałe tworzenie sieci neuronowych.
  Mielinizacja to proces, w którym wokół wypustek neuronowych tworzy się osłonka mielinowa. Wspomaga on tworzenie się połączeń i przyspiesza wymianę informacji. Ujmując rzecz prościej — mózg rozwija się, kiedy jest używany (dlatego należy go wykorzystywać, bo inaczej można go „stracić").
Jak jednak funkcjonuje mózg?
Czy można korzystnie wpłynąć na jego pracę?
Dlaczego pierwszy rok jest tak szczególnym okresem w życiu dziecka?
Jak rozwija się mózg i układ nerwowy?
Jakie funkcje spełnia mózg i system nerwowy?
Jak funkcjonują?
Co może zrobić matka, aby wspomóc proces rozwoju sensorycznego i motorycznego dziecka?
Czy matka może nieświadomie zrobić coś, co mogłoby negatywnie wpłynąć na optymalny rozwój mózgu jej pociechy?
Czy Twoje dziecko jest zdrowe?
Czy Twoje dziecko normalnie się rozwija?
Co jest normą?
Jeśli Twoje dziecko urodziło się z uszkodzeniem mózgu, jak możesz to rozpoznać?
Jak możesz pomóc dziecku, jeśli coś mu dolega?
   Tego rodzaju pytania pojawiają się w głowach zatroskanych rodziców. W Instytucie Osiągania Ludzkich Możliwości, założonym w 1955 roku przez Glenna Domana, od pięćdziesięciu lat specjaliści stawiają sobie tego rodzaju pytania i znajdują na nie odpowiedzi.
   Z książki Wykorzystaj potencjał swojego malucha od pierwszego dnia życia dowiesz się, jak dokładnie ocenić stan dróg sensorycz-nych i motorycznych dziecka i jak przygotować program wspomagający ich rozwój. Znajdziesz tu inspirujący przewodnik, objaśniający pierwsze dwanaście miesięcy rozwoju mózgu dziecka.
   Wszystkie zamieszczone w książce Wykorzystaj potencjał swojego malucha od pierwszego dnia życia informacje są podane w taki sposób, aby każda matka i każdy ojciec nieposiadający medycznego wykształcenia mogli z nich skorzystać. Dowiesz się, jak mniej więcej noworodki odbierają otaczający je świat. Lepiej zrozumiesz, przed jakimi wyzwaniami staje niemowlę i co je frustruje. Poznasz potrzeby swojego dziecka i będziesz mogła czerpać wiele radości ze stworzenia mu idealnych warunków rozwoju.
   Każdy dzień jest cenny, a Twoje dziecko już od urodzenia jest głodne wiedzy o otaczającym je świecie. Dostarczenie mu odpowiedniej dawki wiedzy jest równie ważne jak zaspokojenie głodu fizycznego.
    Celem Glenn Doman i Janet Doman autorów książki Wykorzystaj potencjał swojego malucha od pierwszego dnia życia jest pomoc rodzicom w zrozumieniu funkcjonowania mózgu i systemu nerwowego dziecka. Jest to proces nie tylko ogromnie ważny, ale również bardzo radosny dla matki i dla dziecka.

— doktor Denise Malkowicz