Wprowadzenie do książki

Joga i ajurweda

Przewodnik dla współczesnego człowieka

  Obserwując rosnącą popularność jogi i ajurwedy na Zachodzie, trudno oprzeć się wrażeniu, że mamy do czynienia z szybką ekspansją tych dziedzin. Obecnie w każdym większym mieście łatwo znaleźć szkołę jogi, powstają także nowe kliniki ajurwedyjskie.
  Z pewnością na rosnące zainteresowanie tymi dyscyplinami ma wpływ między innymi pogłębiający się kryzys medycyny alopatycznej, czyli takiej, jaką znamy od około stu lat. Okazuje się, że leczenie chemicznymi farmaceutykami czasami przynosi więcej szkody niż pożytku, a to w związku z efektami ubocznymi towarzyszącymi takiej terapii. Ludzie coraz częściej zwracają się więc ku naturalnym metodom uzdrawiania i utrzymywania zdrowia.
  Czasami mamy wrażenie, że współczesna medycyna zachodnia najczęściej leczy wyłącznie objawy choroby, a nie jej przyczyny. Przedmiotowe podejście do pacjenta, sprowadzające go do roli przypadku chorobowego, budzi smutek i niepokój.
   To wszystko stoi w opozycji do podejścia, jakie prezentuje ajurweda. Tutaj bierze się pod uwagę przede wszystkim indywidualność i niepowtarzalność każdego człowieka. Nie jest on postrzegany jako pacjent i kolejna jednostka w statystyce, ale jako żywa dusza posługująca się fizycznym ciałem, zmysłami, umysłem i inteligencją w celu osiągnięcia pełnej realizacji.
   Techniki terapeutyczne stosowane w ajurwedzie są naturalne i nieinwazyjne, dostosowane do indywidualnej konstytucji człowieka. Nie wywołują skutków ubocznych i wykazują jednocześnie niezwykłą efektywność. Ta skuteczność jest wynikiem właściwej diagnozy, a tu ajurweda jest szczególnie precyzyjna.
   Lekarze ajurwedyjscy twierdzą, że jeśli współczesna medycyna ma leczyć ludzi skutecznie i bez wywoływania niekorzystnych efektów ubocznych, musi wziąć pod uwagę ajurwedę. Otwarci, nieskorumpowani przez koncerny farmaceutyczne lekarze Zachodu twierdzą z kolei, że przyszłość leży w połączeniu naturalnych systemów terapii (z ich niskim wskaźnikiem efektów ubocznych i indywidualnym podejściem do pacjenta) z dorobkiem współczesnej medycyny konwencjonalnej (szczególnie z jej rozwiniętą chirurgią i diagnostyką).   Wielu lekarzy, którzy zetknęli się z ajurwedą, uważa, że jako system medyczny rozwiązuje ona wiele problemów związanych z leczeniem ludzi.
   Ajurweda to jednak nie tylko system medyczny. Leczenie chorób przez odpowiednio wyedukowanych, zawodowych lekarzy ajurwedy to z pewnością bardzo ważny aspekt tej uniwersalnej wiedzy. Jej wyjątkowość wynika jednak z założenia, że człowiek powinien znać zasady, na jakich funkcjonuje wszechświat i jego własny organizm, po to, aby sam mógł zadbać o swoje zdrowie i osiągnąć samouzdrowienie. Nie ma powodu, aby taką wiedzę posiadali wyłącznie lekarze. Chodzi o to, aby człowiek był świadomy odpowiedzialności, jaką ponosi za swój stan zdrowia, i miał szansę stać się swoim własnym uzdrowicielem. Lekarz jest tylko przewodnikiem i nauczycielem, choć niezbędnym i nieocenionym. Zatem w dużym stopniu ajurweda jest nauką o samouzdrawianiu. Czy może istnieć bardziej humanitarna nauka medyczna?
   To samo dotyczy jogi jako siostrzanej nauki w stosunku do ajurwedy. Ich najprawdopodobniej wspólne wedyjskie pochodzenie tłumaczy symbiotyczny związek zachodzący między nimi.
   Joga to przede wszystkim nauka o samorealizacji. Została stworzona po to, aby człowiek przez duchową praktykę był w stanie wydostać się poza cierpienie, jakie jest udziałem istot żyjących w nieświadomości.
   Hatha-joga uczy, jak poruszać się od zewnętrznej, cielesnej powłoki przez zniewoloną i uwarunkowaną osobowość w kierunku nieśmiertelnej duszy. Joga dostarcza środków do duchowego rozwoju, który - według wedyjskiego rozumienia - polega na zdobywaniu wiedzy o swojej prawdziwej naturze. Techniki jogi są niezwykle skuteczne i dość szybko uświadamiają osobom stosującym je, co mogą osiągnąć, jeśli oddadzą się głębszej praktyce. W dzisiejszym skomplikowanym świecie joga pomaga wszystkim, którzy poszukują prawdy o sobie. Chyba tym należy tłumaczyć jej rosnącą popularność. Uważa się, że joga zajmuje się duchową stroną życia, ajurweda zaś chorobami fizycznymi i umysłowymi. Ajurweda reguluje też przyzwyczajenia życiowe człowieka, aby mógł on osiągnąć doskonałe zdrowie, a co za tym idzie - szczęście. Rozdzielenie tych nauk nie do końca odpowiada jednak prawdzie, ponieważ ajurweda zajmuje się także duchowością człowieka, a joga bierze też pod uwagę bardziej praktyczne i przyziemne aspekty życia.
   Od wieków jogę często zalecano w celach terapeutycznych, jednak zawsze w związku z ajurweda. Klasyczna jogoterapia była na wskroś ajurwedyjska zarówno w teorii, jak i w praktyce. Dobrze jest o tym wiedzieć i dziś, kiedy coraz częściej stosuje się jogę jako formę terapii. Nie wystarczy bowiem analizowanie jej pod kątem stricte medycznym, gdyż wtedy wieczna nauka jogi zostanie wypaczona i sprowadzona do leczenia tkanek, organów itd.
   Dobrze jest, gdy podstawę jogi stanowi ajurweda, a owocem ajurwedy jest joga. Ludzie praktykujący jogę powinni stosować ajurwedę. Dzięki temu ich duchowa praktyka zyska lepsze podstawy. Ajurweda doskonale uzupełnia hatha-joge.
tłumacząc procesy zachodzące w ciele człowieka i otaczającym go wszechświecie. Każdy praktykujący jogę musi wziąć pod uwagę swoją dietę, powinien także rozważyć stosowanie odpowiednich dla siebie ziół, aby przygotować ciało i umysł.
   Chcąc rozwijać się harmonijnie, sprawnie i bezpiecznie, możemy z powodzeniem posłużyć się tym sprawdzonym przez tysiąclecia systemem.
    Niniejsze opracowanie z pewnością nie wyczerpuje tematu, chciałbym wiec zachęcić wszystkich zainteresowanych uprawianiem jogi do pogłębiania wiedzy na jej temat przez poznawanie tekstów źródłowych. Najlepiej byłoby czytać je w oryginale, co może być jednak bardzo trudne, zważywszy że niewiele osób zna sanskryt. Dlatego dobrze studiować tłumaczenia angielskie, których jest znacznie więcej niż opracowań w języku polskim. Dlaczego warto sięgać do tekstów źródłowych? Przede wszystkim dlatego, że wtedy w mniejszym stopniu jesteśmy skazani na interpretacje osób trzecich, które, niestety, zawsze niosą ze sobą ryzyko zniekształceń przekazu. Tłumaczenia klasycznych tekstów zazwyczaj są opatrzone specjalnymi komentarzami ich autorów. W takim wypadku najlepiej wybierać te, które są dziełem joginów, a nie wyłącznie scholastyków, ponieważ wtedy zwiększają się szansę, że oryginalny tekst został zinterpretowany na podstawie praktycznych doświadczeń. Starajmy się zarazem poznawać różne interpretacje, ponieważ te same teksty są różnie tłumaczone, a co za tym idzie - interpretowane w różny sposób, niejednokrotnie więc wprowadzają czytelnika w zakłopotanie. Jednak taki sposób poznawania wiedzy, mimo że trudniejszy, umożliwia ustosunkowanie się do danego tematu i zmusza zarazem do myślenia. Dzięki temu łatwiej jest później weryfikować swoją wiedzę. Do takich studiów nad hatha-jogą polecam szczególnie (oprócz oczywiście Jogosutr Patańdżalego) Hatha Joga Pradipikę (Hatha Pra-dipikę).
    Hatha Joga Pradipika zaleca na wstępie pełne oczyszczenie ciała fizycznego przez stosowanie określonych i opisanych technik. Dopiero gdy ciało zostanie całkowicie oczyszczone, rozpoczyna się na dobre praktyka asan i pranajamy, a potem kolejnych stopni. Uważa się bowiem, że aby oczyścić umysł, w pierwszej kolejności niezbędne jest całkowite oczyszczenie ciała. Dzięki temu nodi mogą funkcjonować bez blokad, a prana może płynąć bez przeszkód.
    Chciałbym zaznaczyć, że niezależnie od technik oczyszczających opisanych w Hatha Joga Pradipice doskonałymi technikami w tym zakresie dysponuje ajurweda. Dzięki odpowiednim zabiegom można pokonać niemal każdy problem zdrowotny utrudniający praktykę hatha-jogi. Co więcej, metodyka zabiegów całkowicie współgra z hatha-jogą, gdyż opiera się na tych samych założeniach systemowych.