Wprowadzenie do książki
Medycyna chińska dla każdego
Przeglądając rozmaite materiały dotyczące historii tradycyjnej medycyny chińskiej (TCM – taki jest obecnie międzynarodowy skrót od Traditional Chinese Medicine), niełatwo znaleźć odpowiedź na pytanie, jak rozwijała się ona od czasu legendarnych cesarzy – Shennonga, który miał wynaleźć ziołolecznictwo, i Huangdi, czyli Żółtego Cesarza, któremu Chińczycy mają zawdzięczać wynalezienie sztuki leczenia. Według tradycyjnej chińskiej chronologii obydwaj panowali około pięć tysięcy pięciuset lat temu, ale wykopaliska archeologiczne nie potwierdzają, że historia medycyny w Chinach liczy jeszcze więcej niż trzy tysiące lat. W epoce dynastii Shang (1766-1122 p.n.e.), jak o tym mówią napisy wróżebne na kościach zwierząt i na pancerzach żółwi, Chińczycy przypisywali wszystkie dolegliwości złym duchom (m.in. duchowi wiatru), a za jedyny sposób na ich pozbycie się uznawali modły do przodków poparte odpowiednimi rytuałami. W początkach następnej dynastii, Zhou (1122-770 p.n.e.), w leczeniu posługiwano się już ziołami, ale wciąż dominowało przekonanie, że najlepszym sposobem na wyleczenie są modły i egzorcyzmy, odprawiane z udziałem szamanów odpędzających demony i złe duchy.
Mniej więcej w tym samym czasie pojawiło się hieroglificzne pojęcie „medycyny”, w którym do hieroglifu oznaczającego „taniec” dodano tzw. klucz oznaczający „zioła”. Ten hieroglif pojawia się często w księgach prekonfucjańskich (Księga Zmian, Księga Pieśni z XI-VII w. p.n.e.). W Księdze Pieśni są liczne poematy, w których wspomina się o dziewczynach zbierających zioła lecznicze na brzegach rzek. W okresie dynastii Zhou leki były przeważnie przygotowywane w postaci wywarów z pojedynczych ziół, jednakże już w końcowym okresie jej panowania chińscy lekarze zaczęli wykorzystywać mieszanki różnych ziół, stanowiące obecnie zdecydowaną większość wśród leków stosowanych przez tradycyjną medycynę chińską.
Dziś wiadomo, że dwa najstarsze klasyczne dzieła medyczne: Huangdi Neijing (Kanon medycyny Żółtego Cesarza) oraz Shennong Bencaojing (Kompendium leków roślinnych Shennonga), nie powstały w czasach ich panowania, tylko ponad dwa tysiące lat później. Na ogół uważa się, że pierwsze teksty Kanonu medycyny zostały napisane w IV w. p.n.e., inne natomiast w II-I w. p.n.e., w okresie panowania Zachodniej Dynastii Han (206 p.n.e.-25 n.e.). Zawierają one jednak już w pełni ukształtowane teorie filozoficzne i medyczne, metody diagnostyczne, zalecenia dotyczące profilaktyki i sposobów leczenia, a także wiadomości o lekach i o akupunkturze. Kompendium Shennonga zawiera informacje o 362 lekach roślinnych, zwierzęcych i mineralnych, znanych i wykorzystywanych w tym czasie w Chinach (Shennong jest przypuszczalnie tylko pseudonimem autora). Warto zwrócić uwagę, że współczesna Wielka encyklopedia leków chińskich (Szanghaj, 1977) zawiera 5767 pozycji, że są w niej niemal wszystkie leki z Kompendium Shennonga i że należą one do najczęściej stosowanych i najwyżej cenionych leków tradycyjnej medycyny chińskiej.
W ciągu ostatnich dwóch i pół tysiąca lat Chińczycy mieli wielu wybitnych lekarzy, którzy poszerzali i uzupełniali wiedzę o medycynie i o jej filozofii; ale jednak w zasadniczych ramach nie ulegała ona w tym czasie większym zmianom. Teorie tradycyjnej chińskiej medycyny: yin-yang, pięciu elementów, cyrkulacji energii, nawiązują w pierwszym rzędzie do praw natury, do praw obowiązujących we wszechświecie, którego cząstką jest człowiek. Współczesna medycyna europejska, przy coraz bardziej zawężanych specjalizacjach, zajmuje się głównie leczeniem wyodrębnionych narządów i części ciała, natomiast TCM widzi w człowieku odzwierciedlenie całego kosmosu. Traktuje go jako mikrokosmos, w którym rządzą te same prawa, zachodzą te same zmiany i występują te same ruchy, jakie obserwujemy w otaczającym nas świecie. Istnieje tu podobieństwo do filozofii Hipokratesa (ok. 460-377 p.n.e.), uważanego za ojca medycyny europejskiej. Hipokrates także był przekonany, że człowiek pozostaje w ścisłym związku z przyrodą i dlatego nie wystarczy skupiać uwagi tylko na chorym narządzie, lecz trzeba badać cały organizm. Podobnie jak lekarze tradycyjnej chińskiej medycyny, uważał, że badając przyczyny choroby, powinno się uwzględniać wpływ środowiska na zdrowie człowieka, a więc pór roku, warunków klimatycznych (wiatr, wilgoć), diety, jakości wody. Tak samo jak chińscy lekarze, przeprowadzał bardzo szczegółowe wywiady, pytając chorego o jego stan emocjonalny, o zwyczaje, myśli, marzenia i obawy, gdyż uważał, że wszystko to może mieć związek z występującymi u niego dolegliwościami.
Szczegółowe Informacje
-
Autor:
Edward Kajdański
-
Liczba stron:
324
-
Wymiary:
145x205
-
Oprawa:
Miękka
-
ISBN:
978-83-08-04750-7
-
Rok wydania:
2011