Wprowadzenie do książki

Więźniowie własnych myśli

Niedługo po ukazaniu się pierwszego wydania Więźniów własnych myśli niezwykle silne trzęsienie ziemi pod Oceanem Indyjskim spowodowało jedną z najbardziej śmiercionośnych klęsk żywiołowych w dziejach ludzkości, znaną jako Azjatyckie Tsunami. Zabiło ono około dwustu trzydziestu tysięcy osób, a mniej więcej pół miliona pozbawiło dachu nad głową. Indonezyjska prowincja Aceh znajdowała się najbliżej epicentrum trzęsienia i w nią najsilniej uderzyły monstrualne fale.
   Moja książka przypadkowo trafiła w ręce przedstawicieli firmy Dunamis Organization Services, mieszczącej się w Dżakarcie. W firmie tej wdrażano program dla ochotników, mający na celu przygotowanie ich do wyzwań, z którymi mogli się spotkać w Aceh. Uczono ich, jak reagować szybko i skutecznie na ogromne cierpienie, którego mogli być świadkami, oraz jak radzić sobie z własnymi reakcjami na to, czego doświadczą. W tym programie jako podręcznik postanowiono wykorzystać moją książkę. Program wdrażały później inne organizacje, między innymi lokalne organy rządowe, organizacje pozarządowe, UNESCO i UNICEF.
   Zastosowanie w taki sposób siedmiu sformułowanych przeze mnie zasad nadaje mojej książce sens, którego nie potrafię opisać słowami. Nie przewidywałem takiego jej wykorzystania! Zrozumiałem, że możliwości zastosowania zawartych w niej treści są nieograniczone, wykraczają daleko poza sferę związaną z pracą.

Nie tylko w czasach katastrof

Ta książka znajduje zastosowanie w najbliższym otoczeniu każdego z nas. Czy zdarzyło ci się być w pracy, której nie lubiłeś? Albo że praca nie dawała ci spełnienia, chociaż byłeś z niej zadowolony? Zapytam jeszcze bardziej ogólnie: Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym, że być może „życie" jest czymś więcej niż to, co stało się twoim udziałem? Czy czasem masz wrażenie, że po prostu spadają na ciebie „złe" rzeczy, że wbrew swojej woli wpadasz w kolejne trudne sytuacje? Jeśli na którekolwiek z tych pytań odpowiedziałeś twierdząco albo jeśli w ogóle zadałeś sobie któreś z nich, spieszę cię uspokoić: nie jesteś sam. Takich osób jest dużo więcej. Poza tym zadawanie sobie takich fundamentalnych pytań dotyczących życia i pracy oraz szukanie odpowiedzi jest jak najbardziej naturalne.
   W swojej książce pokazałem, jak i gdzie ludzie szukają sensu. A zatem, pisząc ją, miałem na myśli także ciebie. Pisząc ją, odwoływałem się do filozofii i metody psychiatry Viktora Frankla, autora książki Człowiek w poszukiwaniu sensu (Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych uznała ją za jedną z książek, mających największy wpływ na mieszkańców tego kraju). Franki, który podczas drugiej wojny światowej był więźniem obozów koncentracyjnych, jest twórcą logoterapii - zorientowanego na sens, humanistycznego podejścia w psychoterapii. Jego poglądy i doświadczenia związane z poszukiwaniem sensu miały i mają wpływ na miliony ludzi na całym świecie. W tej książce oprócz podstaw teoretycznych znajdziesz praktyczne wskazówki, gdzie szukać odpowiedzi na pytania o sens pracy i całego życia.
   Celem tej książki jest również wprowadzenie pojęcia sensu do sfery związanej z pracą. Moja definicja „pracy" jest bardzo pojemna, więc adresuję swoje słowa do bardzo różnych czytelników: wolontariuszy, pracowników etatowych, emerytów, do tych, którzy dopiero zaczynają karierę zawodową, i do tych, którzy są w przełomowym momencie tej kariery.
   A ponieważ zasady stworzone przez Frankla sprawdzają się w wielu dziedzinach, można je też zastosować w codziennym życiu. Dlatego w książce podałem wiele przykładów, opisałem kilka ćwiczeń i praktycznych narzędzi, pomocnych w poszukiwaniu sensu w pracy oraz w życiu osobistym.

Franki i ja

Moja fascynacja Frankiem i jego pracami zaczęła się dawno temu. Od ponad czterdziestu lat wykorzystuję jego dorobek w życiu zawodowym i osobistym. Poświęciłem dużo czasu na studiowanie jego przełomowych prac na temat analizy egzystencjalnej, logoterapii oraz poszukiwania sensu. Wprowadzałem jego zasady w wielu różnych instytucjach. Moje zaufanie do idei Viktora Frankla ewoluowało i umacniało się. Wykorzystałem (i sprawdziłem] wiele elementów jego filozofii w rozmaitych organizacjach, pracowałem z osobami zmagającymi się z dylematami egzystencjalnymi w życiu zawodowym i osobistym. Przez ten cały czas uważnie przyglądałem się swojej drodze życiowej, wielokrotnie korzystając z wiedzy i mądrości Frankla.
   Chciałbym podkreślić jedno: Viktor Franki przez całe życie postępował zgodnie z głoszonymi przez siebie zasadami: żył i pracował z poczuciem sensu. Wiem z własnego doświadczenia, że to niełatwe. W środowisku akademickim znane jest powiedzenie: „Nie wiemy, czego nie wiemy dopóty, dopóki nie zaczniemy uczyć innych". Podobnie jest z pisaniem książki. Pod wieloma względami samo pisanie jest łatwe. Prawdziwa trudność pojawia się wtedy, gdy próbujemy robić to, o czym piszemy. Mogę jedynie podążać śladem swojego mistrza.
   W sierpniu 1996 roku, kiedy odwiedziłem Frankla w jego domu w Wiedniu, po raz pierwszy zwierzyłem mu się z pomysłu napisania książki, która pokazywałaby zastosowanie najważniejszych stworzonych przez niego zasad w świecie biznesu. Zachęta z jego strony była wyraźna. Pochylił się nad biurkiem, chwycił mnie za rękę i powiedział: „Alex, ta książka musi powstać!". Jak nietrudno się domyślić, te słowa zapadły mi głęboko w duszę. Wiedziałem, że napiszę ją bez względu na okoliczności.
   Teraz, bardziej niż kiedykolwiek, zdaję sobie sprawę z tego, jakie miałem szczęście i jakie odniosłem korzyści „stając na ramionach" Viktora Frankla, jednego z największych współczesnych myślicieli. Opisując poszukiwania powodu do tego, by trwać w potwornych warunkach nazistowskich obozów koncentracyjnych, zostawił on spuściznę, która może pomóc każdemu, niezależnie od okoliczności, w odnalezieniu w życiu głębszego i bogatszego znaczenia. Moim zamiarem jest, aby książka Więźniowie własnych myśli nie tylko rozwijała spuściznę Frankla, ale również dawała świadectwo o tej spuściznie tak, aby nigdy nie została zapomniana.

Witam w drugim wydaniu

Nowe i uaktualnione historie, nowe zastosowania i ćwiczenia oraz nowy rozdział 12 „Znacząca Różnica®" wspierają mający wręcz globalny zasięg apel o poszukiwanie sensu w dzisiejszym społeczeństwie.

Ta książka przekazuje inspirujące przesłanie afirmu-jące życie, szczególnie pożądane w naszym szybko zmieniającym się, coraz bardziej skomplikowanym i niepewnym świecie. Moje doświadczenie w przekazywaniu tego nakierowanego na sens przesłania unaoczniło mi jego wagę i jednocześnie stało się dla mnie źródłem rozwoju osobistego. Jako autor jestem dumny, mając możliwość postępowania zgodnie ze swoimi zasadami. Jednocześnie zdaję sobie sprawę, że ta książka może być również wyzwaniem. Łatwiej służyć radą, niż świecić przykładem!
   Mam gorącą prośbę: gdy skończysz czytać, nie odkładaj tej książki, nie pozwól, by zniknęła z zasięgu twojego wzroku i umysłu. Nie rób tego, bo także dla ciebie z ogromnego dorobku Frankla wydobyłem kilka najważniejszych zasad, które zasługują na wyjątkową uwagę. Chciałbym, żebyś wcielał treść tej książki w życie, żebyś robił opisane tu ćwiczenia, wracał do różnych definicji pojęć i do opisanych przykładów tyle razy, ile to będzie konieczne. Jedynie dzięki temu ta książka stanie się czymś więcej niż kolejnym tomem w twojej biblioteczce. Tylko w ten sposób może ci pomóc odnaleźć prawdziwy sens w życiu osobistym i zawodowym. I tylko w ten sposób przesłanie Frankla, wyryte w mojej duszy - „Alex, ta książka musi powstać!" - może nabrać znaczenia, które miał on na myśli.
Alex Pattakos
Santa Fe, Nowy Meksyk, USA