Wprowadzenie do książki

Cholesterol Naukowe Kłamstwo

    To, czy dieta odgrywa zasadniczą rolę w chorobach serca, jest pytaniem, które interesuje nas wszystkich. Uffe Ravnskov, Autor niniejszej książki, pokazuje swoim Czytelnikom, że odpowiedź na to pytanie jest inna niż ta, którą zwykle podają nam różne książki i media.
   Organizacje rządowe i autorytety w dziedzinie ochrony zdrowia nie-znużenie przypominają nam, że choroby serca są główną przyczyną zgonów w krajach uprzemysłowionych. Powtarzają też, że chorobom serca można skutecznie zapobiegać m.in. przez zmianę diety i ich zdaniem jest to najprostszy sposób. Jeśli tylko ludzie zrobiliby to, co im się zaleca, tzn. zredukowali spożycie tłuszczów, szczególnie pochodzenia zwierzęcego, wysoka liczba zgonów z powodu zawałów serca mogłaby zostać znacznie obniżona. Mówią tak, jakby było to takie proste!
   Na jakich naukowych podstawach głosiciele tego typu teotii opierają swoje rady? Pomimo że w wielu raportach eksperci stwierdzają, że dieta może wpływać na choroby serca na co najmniej kilka sposobów, propagowane obecnie zalecenia żywieniowe opierają się głównie na tym, co dr Ravn-skov nazywa koncepcją „Dieta-serce”. Zgodnie z tą koncepcją dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe zwiększa koncentrację cholesterolu we krwi. To z kolei zapoczątkowuje proces powstawania miażdżycy, która - ograniczając przepływ krwi do mięśnia sercowego oraz powodując tworzenie się zatorów - prowadzi do zawałów serca.
    Zdaniem dra Ravnskova koncepcja „Dieta-serce” jest zamkiem zbudowanym z piasku. Przeprowadza on nas przez historię powstania tej koncepcji. Pisze interesująco i przystępnie. Pokazuje głębię i szeroki zakres swojej wiedzy w tym temacie. Krok po kroku analizuje podstawy koncepcji „Dieta-serce” i krok po kroku wykazuje, że podstawy te są błędne, sprzeczne z wynikami innych badań, które - niestety - rzadko są przytaczane i cytowane.
    Medycyna jest dziedziną nauki powszechnie poważaną przez społeczeństwo. Z tego powodu rzadko kwestionuje się jej odkrycia, ponieważ powszechnie uważa się, że podnoszą one jakość życia ludzi. Wielu czytelników może więc zaskoczyć to, jak wiele badań dotyczących diety i chorób serca było źle zaplanowanych i źle przeprowadzonych. W wielu przypadkach rezultaty badań były niezgodne z rzeczywistością, były cytowane bez związku z tematem, czy też po prostu wprowadzały w błąd. Ponadto opublikowano wiele badań, których rezultaty poważnie poddają w wątpliwość lub zaprzeczają słuszności koncepcji „Dieta-serce”, ale nigdy nie były one szerzej uznane lub cytowane. Niektóre tego typu działania nie tylko wprowadzają ludzi w błąd, ale wręcz prowadzą się do oszustwa naukowego.
   Dr Ravnskov jest naukowcem o wysokich kwalifikacjach, fest także lekarzem praktykiem, który często musi doradzać pacjentom cierpiącym na choroby serca lub obawiającym się, że taką chorobę mogą mieć.
    Dr Ravnskov i inni lekarze, tacy jak on, są poważnie zaniepokojeni, że informacje dotyczące zdrowia całych populacji oparte są na błędnych podstawach naukowych. Mogą one nie tylko nie przynosić pożądanego efektu, ale wręcz wywoływać niepotrzebny niepokój wśród ludzi zdrowych.
    Dr Ravnskov, jako praktykujący lekarz, a równocześnie naukowiec, który opublikował wiele opracowań łącznie z tymi, które dostarczają dogłębnej analizy literatury dotyczącej koncepcji „Dieta-serce”, jest jednym z rosnącej rzeszy naukowców, którzy patrzą z obawą na to, do czego doszli inni naukowcy w swoich analizach.
   Dlaczego tak mało pisze się o innych punktach widzenia? Niewielu naukowców ma odwagę kwestionować i wystąpić przeciwko czemuś, co stało się zaakceptowanym dogmatem. Na końcu książki dr    Ravnskov wymienia kilku takich odważnych naukowców, opisując ich punkt widzenia i osiągnięcia. Większość z nich, tak jak Autor, to ludzie o dociekliwych umysłach, którzy w żaden sposób nie są powiązani z konkretnymi badaniami naukowymi dotyczącymi chorób serca. Mimo że niektórzy z nich są wysoko cenionymi badaczami medycznymi w dziedzinie chorób serca, ich nieugięta postawa przeciwko konwencjonalnym punktom widzenia często powodowała, że środowiska medyczne odsuwały się od nich.
    Dla kontrastu, wielu naukowców, którzy podtrzymują utarte opinie, dosłużyło się wysokiego stopnia reputacji w tej dziedzinie. Są oni wspierani przez dotacje naukowe, których wartość sięga wielu milionów dolarów i osiągają bezpośrednie korzyści z popierania i propagowania koncepcji „Dieta-serce”. Niewątpliwym walorem książki dr Ravnskova jest również podjęcie problemu obniżania poziomu cholesterolu za pomocą środków farmakologicznych, które prawie zawsze są bardziej efektywne niż dieta. To powoduje, że odpowiednie naświetlanie negatywnego wpływu cholesterolu na zdrowie ludzi znajduje wielomilionowe (w dolarach) poparcie przemysłu farmaceutycznego. Jednakże różnica między działaniem środków farmakologicznych obniżających poziom cholesterolu, a tym jak działa dieta została tak zatarta, że zwykli ludzie często są przekonani, że wprowadzając modyfikacje w diecie mogą uzyskać te same efekty, co stosując środki farmakologicznie, a to nie jest prawdą. Z drugiej strony wiele osób jest przekonanych, że powinny zażywać leki obniżające cholesterol, podczas gdy w rzeczywistości ich w ogóle nie potrzebują.
    Dr Ravnskov porusza też bardzo ważny problem: czy wysiłki zmierzające do zmniejszenia śmiertelności z powodu chorób układu krążenia wieńcowego przez obniżanie poziomu cholesterolu w rzeczywistości mogą być szkodliwe? Kilku autorów zwraca uwagę, że tak właśnie może być i popierają tę opinię stosownymi badaniami.
     W książce Cholesterol Naukowe Kłamstwo dr Ravnskov omawia również niepokojące wyniki niektórych eksperymentów medycznych, w których śmiertelność spowodowana chorobą wieńcową zmniejszała się, ale wielu uczestników tych badań umierało z innych powodów. Czasami przyczyną był nowotwór, czasami samobójstwo lub inna forma przemocy - w rezultacie nie obserwowano ogólnego zmniejszenia się śmiertelności. Eksperci oceniający takie eksperymenty ignorowali to zjawisko lub twierdzili, że nie ma w tym niczego niebezpiecznego i może ono zostać pominięte. I w tym miejscu słowa przysięgi     Hipokratesa, „przede wszystkim nie szkodzić”, wydają się mieć szczególne znaczenie.
    Wielu z tych, którzy popierają obecnie propagowaną teorię leczenia chorób serca dietą, nazwie dra Ravnskova dziwakiem. Taka opinia jest jednak zdecydowanie nie na miejscu. Dr Ravnskov nie jest jedynym głosem „wołającym na puszczy” i zasługuje, żeby go potraktować poważnie. Mamy nadzieję, że książka Cholesterol Naukowe Kłamstwo zainspiruje Czytelnika do wnikliwych i częstszych rozmyślań nad rolą diety w zapobieganiu chorobom serca oraz nad jakością informacji, które przekazują nam współcześni eksperci z zakresu medycyny.

Dr Michael Gurr
Profesor Technologii Żywności University of Reading,
Reading, Wielka Brytania
Profesor Nauki o Dietetyce Człowieka
Oxford Brookes University,
Oxford, Wielka Brytania
St. Mary’s, styczeń 1996 r.