Wprowadzenie do książki

Medytacje buddyjskie

Współczesny podręcznik osiągania wyższego stanu świadomości

   Tematem książki Medytacje buddyjskie jest praktyka medytacji vipassana. Powtarzam: praktyka. To jest instrukcja medytacji, praktyczne aspekty, przewodnik krok po kroku po medytacji wglądu. Ma być praktyczny. Ma być używany.
   Istnieje wiele stylów medytacji. Każda większa tradycja religijna posiada pewnego rodzaju procedurę, którą nazywa medytacją i słowo to często jest bardzo luźno używane. Zrozum proszę, że ta książka zajmuje się wyłącznie stylem medytacji vipassana, nauczanym i praktykowanym w południowo i południowo-wschodnim buddyzmie*. Vipassa-na jest terminem Pali często tłumaczonym jako medytacja „wglądu”, ponieważ jej celem jest danie medytującemu wglądu w naturę rzeczywistości i dokładnego zrozumienia, jak wszystko działa.
    Buddyzm jako całość jest całkiem inny od religii teologicznych, które są najbardziej znane ludziom Zachodu. To bezpośrednie wejście do duchowej lub boskiej strefy, bez pomocy bóstw lub innych „przedstawicieli”.     Jego klimat jest głęboko kliniczny, bardziej podobny do tego, co nazywamy psychologią niż do tego, co zazwyczaj nazywamy religią. Praktyka buddyjska jest ciągłym badaniem rzeczywistości, mikroskopijną analizą każdego procesu percepcji. Jego intencją jest ściągnięcie warstwy kłamstw i urojeń, przez którą zazwyczaj postrzegamy świat i odsłonięcie prawdziwej twarzy fundamentalnej rzeczywistości. Medytacja vipassana jest starożytną i wytworną techniką, dzięki której tego właśnie można dokonać.
   Buddyzm Theravada (wymawiaj „tera wada”) daje nam skuteczny system odkrywania głębszych poziomów umysłu, do sedna samej świadomości. Oferuje nam także znaczący system szacunku i rytuałów, w którym zawarte są te techniki. Ta piękna tradycja jest naturalnym skutkiem trwającego 2500 lat rozwoju w bardzo tradycyjnych kulturach południowej i południowo-wschodniej Azji.
    W książce Medytacje buddyjskie staram się oddzielić ozdobniki od rzeczy fundamentalnych i przedstawiać jedynie czystą prawdę. Ci czytelnicy, którzy mają słabość do rytuałów może zechcą zgłębiać praktykę    Theravada w innych książkach i odnajdą tam wielkie bogactwo zwyczajów i ceremonii, bogatą tradycję pełną piękna i znaczeń. Ci bardziej pragmatyczni może sami zechcą wypróbować techniki, stosując je w takim filozoficznym i emocjonalnym kontekście, w jakim sobie życzą. Chodzi głównie o praktykę.
   Różnica między medytacją vipassana, a innymi stylami jest kluczowa i musi być w pełni rozumiana. Buddyzm zajmuje się dwoma głównymi typami medytacji; są to różne zdolności umysłowe lub tryby funkcjonowania, różne cechy świadomości. W Pali, oryginalnym języku literatury Thera-vady, nazywane są vipassana i samatha.
    Słowo vipassana można przetłumaczyć jako „wgląd”, czysta świadomość tego, co się dzieje w chwili, kiedy to się dzieje. Słowo samatha można przetłumaczyć jako „koncentrację” lub „spokój”; jest to stan, w którym umysł skupia się tylko na jednym przedmiocie, odpoczywa i nie wolno mu się błąkać. Gdy tak się stanie, głęboki spokój przepełni ciało i duszę, stan takiego spokoju, którego trzeba doświadczyć, aby móc zrozumieć.    Większość systemów medytacyjnych podkreśla składnik samatha. Medytujący skupia umysł na pewnym przedmiocie, jak modlitwa, nucenie, płomień świecy lub religijny obraz i wyłącza ze świadomości wszelkie inne myśli lub percepcje. Skutkiem jest stan zachwytu, który trwa dotąd, dokąd medytujący nie zakończy sesji. Ten stan jest piękny, rozkoszny, znaczący i urzekający, ale tymczasowy.
    Medytacja vipassana zajmuje się drugim składnikiem: wglądem. Medytujący jako narzędzie wykorzystuje koncentrację, dzięki której jego świadomość może złuszczać ścianę iluzji blokującą żywe światło rzeczywistości. To stopniowy proces nieustannego zwiększania świadomości w wewnętrznej pracy samej rzeczywistości. Wymaga lat, ale pewnego dnia medytujący przebija się przez tę ścianę i wpada w obecność światła. Transformacja jest zakończona. To zjawisko nazywa się wyzwoleniem i jest trwałe. Wyzwolenie jest celem wszystkich buddyjskich praktyk. Ale drogi do jego osiągnięcia są całkiem różne.
W buddyzmie istnieje ogromna liczba różnych sekt. Dzielą się one na dwa szerokie prądy myślowe: Mahayanę i Theravadę. Buddyzm Mahayana przeważa we wschodniej Azji, kształtując kultury Chin, Korei, Japonii,     Nepalu, Tybetu i Wietnamu. Najszerzej znanym odłamem Mahayany jest Zen, praktykowany głównie w Japonii, Korei, Wietnamie i Stanach Zjednoczonych. System Theravada przeważa w południowej i południowo-wschodniej Azji, w Sri Lance, Tajlandii, Myanmar, Laosie i Kambodży. Książka Medytacje buddyjskie zajmuje się praktyką Theravady.
     Tradycyjna literatura Theravady opisuje techniki zarówno medytacji samatha (koncentracja), jak i vipassany (wgląd). W literaturze Pali opisanych jest czterdzieści różnych tematów medytacji. Są one polecane jako obiekty koncentracji i przedmioty badania prowadzące do wglądu. Ale to podstawowa instrukcja, więc ograniczymy naszą dyskusję do najbardziej fundamentalnego z sugerowanych obiektów: do oddechu. Ta książka jest wprowadzeniem do osiągania świadomości poprzez czystą uwagę skierowaną na proces oddychania i wyraźne zrozumienie tego całego procesu. Wykorzystując oddech jako główny punkt skupienia uwagi, medytujący czynnie obserwuje całość swojego percepcyjnego wszechświata. Uczy się on obserwować zmiany występujące we wszystkich fizycznych doświadczeniach, uczuciach i percepcjach; uczy się też badać swoje umysłowe działania i wahania samej świadomości. Wszystkie te zmiany występują nieustannie i obecne są w każdym momencie naszych doświadczeń.
     Medytacja to żywe działanie, z natury empiryczne. Nie można jej się nauczyć w taki sposób, w jaki uczymy się czysto szkolnych przedmiotów. Żywe serce procesu musi pochodzić z osobistego doświadczenia nauczyciela. Niemniej jednak istnieje ogromna ilość ustalonego materiału, stworzonego przez najinteligentniejsze i najbardziej oświecone istoty ludzkie, które stąpały po ziemi. Ta literatura warta jest uwagi. Większość treści przedstawionych w tej książce zaczerpniętych jest z Tipitaki, która jest trzyczęściowym kompendium oryginalnych nauk Buddy. W skład Tipitaki wchodzi Winaja, zbiór zasad życia dla mnichów, mniszek i ludzi świeckich; Sutta, publiczne dyskursy przypisywane Buddzie i Abhidhamma, zbiór głębokich psychologiczno-filozoficznych nauk.
    W pierwszym wieku naszej ery wybitny buddyjski uczony o imieniu Upatissa napisał dzieło zatytułowane Vimuttimagga (Ścieżka Wolności), w którym podsumował nauki Buddy o medytacji. W piątym wieku inny wielki buddyjski uczony o imieniu Buddhagosa opisał ten sam temat w drugiej naukowej rozprawie zatytułowanej Visuddhimagga (Ścieżka Oczyszczenia), która do dziś pozostaje głównym tekstem o medytacji.
   Ta książka jest jak stopa w drzwiach. Od ciebie zależy, czy zrobisz pierwszych parę kroków na drodze do odkrycia, kim jesteś i co to wszystko znaczy. Warto wyruszyć w tę podróż.